ترس از تنهايي

اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder): نشانه‌ها، علل و درمان

اختلال اضطراب جدایی یا Separation Anxiety Disorder یکی از اختلالات اضطرابی است که معمولاً در دوران کودکی آغاز می‌شود، اما می‌تواند در نوجوانی و حتی بزرگسالی نیز ادامه یابد. این اختلال به صورت ترس یا اضطراب شدید و مداوم از جدایی از افراد مهم زندگی (مانند والدین، همسر یا فرزندان) تعریف می‌شود. افراد مبتلا معمولاً نگران هستند که برای عزیزانشان اتفاقی بیفتد یا خودشان در هنگام جدایی آسیب ببینند. در این مقاله از ravanfar.com به بررسی کامل اختلال اضطراب جدایی بر اساس معیارهای DSM-5 می‌پردازیم. 

تعریف اختلال اضطراب جدایی بر اساس DSM-5

طبق DSM-5، اختلال اضطراب جدایی زمانی تشخیص داده می‌شود که:

1. فرد ترس یا اضطراب بیش‌ازحد و نامتناسب با سطح رشد خود نسبت به جدایی از افراد مهم داشته باشد.

2. این اضطراب دست‌کم به مدت چهار هفته در کودکان و شش ماه در بزرگسالان ادامه داشته باشد.

3. نشانه‌ها باعث اختلال قابل‌توجه در عملکرد روزانه، تحصیلی، شغلی یا اجتماعی شوند.

نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی

علائم این اختلال می‌توانند روانی، رفتاری و جسمی باشند:

• نگرانی مداوم از وقوع اتفاقی بد برای والدین یا عزیزان

• امتناع از رفتن به مدرسه، محل کار یا ترک خانه

• ترس از تنها خوابیدن یا دور ماندن از مراقبان

• کابوس‌های مکرر درباره جدایی

• شکایت‌های جسمی مانند دل‌درد، سردرد یا حالت تهوع در هنگام جدایی

• چسبیدن بیش‌ازحد به فرد مورد علاقه

شیوع و عوامل خطر

اختلال اضطراب جدایی معمولاً در کودکان شایع‌تر است اما حدود یک‌سوم موارد تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. عوامل خطر عبارت‌اند از:

• ژنتیک و وراثت: سابقه خانوادگی اضطراب یا افسردگی.

• تجربه‌های آسیب‌زا: از دست دادن عزیزان، طلاق والدین یا بیماری جدی.

• سبک فرزندپروری: والدین بسیار حمایتگر یا کنترل‌گر.

• ویژگی‌های شخصیتی: حساسیت بالا و وابستگی عاطفی شدید.

پیامدهای اختلال اضطراب جدایی

اگر اختلال اضطراب جدایی درمان نشود، پیامدهای منفی زیادی دارد:

• افت عملکرد تحصیلی یا شغلی به دلیل اجتناب از مدرسه یا محل کار

• روابط عاطفی و اجتماعی محدود

• افزایش خطر ابتلا به اختلال افسردگی، فوبیای اجتماعی یا سایر اختلالات اضطرابی

• در بزرگسالان، وابستگی ناسالم به شریک عاطفی و مشکلات در استقلال فردی

درمان اختلال اضطراب جدایی

۱. روان‌درمانی

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): به فرد کمک می‌کند افکار غیرمنطقی درباره جدایی را شناسایی و اصلاح کند.

• بازی‌درمانی: به‌ویژه برای کودکان مفید است تا از طریق بازی نگرانی‌های خود را بیان کنند.

• آموزش والدین: برای ایجاد تعادل بین حمایت و استقلال در کودک.

۲. دارودرمانی

• در موارد شدید، داروهای ضدافسردگی (SSRI) می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.

۳. تغییر سبک زندگی

• ایجاد برنامه‌های تدریجی جدایی کوتاه‌مدت و افزایش آن‌ها

• تشویق به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی

• تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق

تفاوت اضطراب جدایی طبیعی و اختلال اضطراب جدایی

بسیاری از کودکان خردسال هنگام جدایی از والدین دچار اضطراب می‌شوند، اما این حالت معمولاً موقتی است. در اختلال اضطراب جدایی، شدت و تداوم علائم به حدی است که عملکرد روزانه فرد مختل می‌شود و نیاز به درمان تخصصی دارد.

نتیجه‌گیری

اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder) می‌تواند از دوران کودکی تا بزرگسالی ادامه یابد و بر زندگی تحصیلی، شغلی و روابط اجتماعی تأثیر منفی بگذارد. با این حال، درمان‌های مؤثر مانند CBT، بازی‌درمانی، آموزش والدین و در برخی موارد دارودرمانی می‌توانند علائم را کاهش داده و به فرد کمک کنند استقلال بیشتری پیدا کند.

✅ در این مقاله از ravanfar.com به معرفی جامع اختلال اضطراب جدایی پرداختیم؛ از تعریف و نشانه‌ها تا علل، پیامدها و روش‌های درمانی. آگاهی و مراجعه به روان‌شناس یا روان‌پزشک می‌تواند مسیر درمان و بهبود را هموار کند.