ترس شدید و مداوم از موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردی می‌شود

اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder): نشانه‌ها، علل و درمان

اختلال اضطراب اجتماعی یا Social Anxiety Disorder یکی از شایع‌ترین انواع اختلالات اضطرابی است که در آن فرد دچار ترس شدید و مداوم از موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردی می‌شود. فرد مبتلا نگران است که در برابر دیگران مورد قضاوت منفی قرار گیرد، تحقیر شود یا اشتباهی انجام دهد. این اضطراب می‌تواند به اجتناب از بسیاری از موقعیت‌های اجتماعی منجر شود و زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله از ravanfar.com به بررسی کامل اختلال فوبیای اجتماعی بر اساس DSM-5 می‌پردازیم. کلمات کلیدی مانند فوبیای اجتماعی، اضطراب اجتماعی، Social Anxiety Disorder، اختلال اضطرابی، DSM-5، درمان فوبیای اجتماعی به‌طور مکرر در متن به‌کاررفته‌اند تا اصول سئو رعایت شود.

تعریف اختلال فوبیای اجتماعی بر اساس DSM-5

طبق معیارهای DSM-5، فوبیای اجتماعی به ترس یا اضطراب قابل‌توجه از یک یا چند موقعیت اجتماعی اطلاق می‌شود که در آن فرد در معرض نگاه یا ارزیابی دیگران قرار دارد. شرایط اصلی شامل:

1. ترس مداوم از عمل یا رفتار شرم‌آور در جمع.

2. مواجهه با موقعیت اجتماعی تقریباً همیشه باعث اضطراب فوری می‌شود.

3. اجتناب یا تحمل با اضطراب شدید.

4. ترس نامتناسب با خطر واقعی موقعیت.

5. ادامه نشانه‌ها حداقل به مدت شش ماه.

6. بروز اختلال قابل‌توجه در عملکرد روزانه، شغلی یا تحصیلی.

نشانه‌های فوبیای اجتماعی

نشانه‌ها می‌توانند هم جسمی و هم روانی باشند:

• سرخ شدن صورت، لرزش صدا یا دست‌ها

• تعریق شدید، تپش قلب و خشک شدن دهان

• ترس از صحبت در جمع یا غذا خوردن در حضور دیگران

• نگرانی مداوم از قضاوت شدن یا انجام اشتباه

• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی مانند مهمانی‌ها، جلسات کاری یا حتی گفت‌وگوهای روزمره

شیوع و عوامل خطر

فوبیای اجتماعی یکی از شایع‌ترین اختلالات اضطرابی است و معمولاً در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می‌شود. زنان کمی بیشتر از مردان در معرض ابتلا قرار دارند. عوامل خطر شامل:

• ژنتیک: سابقه خانوادگی اضطراب یا فوبیا.

• ویژگی‌های شخصیتی: خجالتی بودن، حساسیت بالا به انتقاد.

• تجربه‌های منفی: قلدری، تمسخر یا تحقیر در کودکی.

• عوامل محیطی و فرهنگی: انتظارات اجتماعی بالا یا سبک تربیتی سختگیرانه.

پیامدهای اختلال فوبیای اجتماعی

اگر فوبیای اجتماعی درمان نشود، پیامدهای زیادی به همراه دارد:

• کاهش عملکرد تحصیلی یا شغلی به دلیل اجتناب از ارائه‌ها یا مصاحبه‌ها

• بروز افسردگی یا سایر اختلالات اضطرابی مانند اختلال هراس

• افزایش خطر سوءمصرف الکل یا مواد برای کاهش اضطراب

• انزوای اجتماعی و افت کیفیت زندگی

درمان فوبیای اجتماعی

۱. روان‌درمانی

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): مؤثرترین روش درمان فوبیای اجتماعی است. فرد یاد می‌گیرد افکار منفی خود درباره قضاوت دیگران را شناسایی و اصلاح کند.

• درمان مواجهه‌ای: قرار گرفتن تدریجی در موقعیت‌های اجتماعی برای کاهش اضطراب.

• آموزش مهارت‌های اجتماعی: تقویت توانایی برقراری ارتباط و اعتمادبه‌نفس.

۲. دارودرمانی

• داروهای ضدافسردگی (SSRI و SNRI) مانند سرترالین یا ونلافاکسین.

• بتابلاکرها برای کنترل علائم جسمانی مانند لرزش یا تپش قلب در موقعیت‌های خاص (مثل سخنرانی).

• بنزودیازپین‌ها در موارد شدید و کوتاه‌مدت (به دلیل خطر وابستگی).

۳. تغییر سبک زندگی

• تمرین مدیتیشن و یوگا برای کاهش اضطراب

• ورزش منظم برای افزایش اعتمادبه‌نفس

• پرهیز از مصرف کافئین و الکل

• تمرین‌های تنفسی برای مدیریت اضطراب در لحظه

تفاوت فوبیای اجتماعی با خجالت ساده

بسیاری افراد خود را خجالتی می‌دانند، اما خجالت با اختلال فوبیای اجتماعی تفاوت دارد. در حالی که خجالت می‌تواند یک ویژگی طبیعی شخصیت باشد، فوبیای اجتماعی یک اختلال اضطرابی جدی است که عملکرد روزانه فرد را مختل می‌کند و نیاز به درمان تخصصی دارد.

نتیجه‌گیری

اختلال فوبیای اجتماعی (Social Anxiety Disorder) یکی از مهم‌ترین اختلالات اضطرابی است که می‌تواند روابط اجتماعی، تحصیلی و شغلی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. با این حال، درمان‌های علمی مانند CBT، دارودرمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کنند.